همانطور که همه ما نسبت به اهمیت بالای راه‌پله‌ها واقف هستیم نقش اساسی در زندگی امروزی ایفا می‌کنند. از راه‌پله‌های عادی گرفته که عامل اصلی ارتباط بین طبقات در طراحی آپارتمان و یا ویلاهای دوبلکس و تریپلکس هستند. تا راه‌پله‌های اضطراری که برای حفظ جان و تأمین امنیت ساکنین به ویژه در طراحی رستوران کاربرد دارند. همگی نقشی اساسی و غیر قابل انکاری را ایفا می‌کنند.
به همین دلیل بسیار مهم است که علاوه بر توجه به مواردی نظیر متریال ساخت راه‌پله، فرم و شکل مناسب آن با توجه به پلان ساختمان مسکونی، اداری و تجاری و زیبایی ظاهری، در درجه اول به اندازه استاندارد راه‌پله‌ها توجه شود. اندازه راه‌پله اگر استاندارد نباشد کاربری خود را از دست داده و موجبات شدید نارضایتی را به دنبال خواهد داشت. که بازسازی و اصلاح آن نیازمند تخریب گسترده و مختل شدن زندگی است.
به همین دلیل تصمیم گرفتیم به شما بگوییم ما در طی مراحل طراحی پلان یک ساختمان، چه اندازه و ابعاد استانداردی را برای راه‌پله‌ها در نظر می‌گیریم تا رضایت کامل کارفرمایان را جلب کنیم. با ما همراه باشید.
اجزای راه‌پله استاندارد
قبل از اینکه به طور مفصل در خصوص اندازه راه‌پله استاندارد صحبت کنیم باید در خصوص اجزای آن و همچنین بخش‌ها و اصطلاحاتی که در این زمینه رایج هستند بدانید تا به خوبی متوجه منظور ما شوید:
پله:
یک بخش که همان پله‌ها هستند و باعث ارتباط دو سطحی می‌شوند که با هم اختلاف ارتفاع دارند.
سطح شیبدار:
سطحی که پله‌ها بر روی آن نصب می‌شوند و به آن شاسی راه‌پله هم می‌گویند. محل چرخش و تغییر مسیر حرکت در راه پله بوده و به نوعی استراحت بین ردیف‌های طولانی هم محسوب می‌شود.
خیز پله:
به شیب پایین تا بالای پله گفته می‌شود.
آب چکان:
سطح شیبدار که به خروج بهتر آب از راه پله‌ها گفته می‌شود و به لبه جلو آمده هر پله نسبت به پله پایینتر خود می‌گویند.
قسمتی که در یک سمت راه پله قرار می‌گیرد تا امنیت افراد حفظ شود
به مجموعه پله‌هایی که بین دو سطح با اختلاف ارتفاع به شکل پشت سر هم قرار گرفته اند بازوی پله می‌گویند. در پله‌هایی که پاگرد دارند دو بازوی پله می‌بینیم. ضمنا بازوی پله باید حداقل سه پله داشته باشد تا بتوانیم به آن بازوی پله اطلاق کنیم.
به ضخامتی که زیر یک ردیف پله وجود دارد حجم پله می‌گویند. فاصله عمودی کف دو پله متوالی گفته می‌شود.
اندازه و یا متراژ افقی یک ردیف پله می‌گویند یا مجموع اندازه کف تمامی پله‌ها منهای یک پله کمتر.
گونه پله:
به سطح کناری پله‌ها گونه پله می‌گویند.
عرض پله:
به فاصله موجود بین گونه‌های پله گفته می‌شود که بسته به عوامل مختلف متغیر است.
چشم پله:
به فاصله بین دو بازوی پله می‌گویند که در پله‌های یک طرفه و پله‌های یک چهارم در گردش وجود ندارد.
سرگیر پله:
به فاصله عمودی بین کف پله تا زیر سقف می‌گویند.
اندازه استاندارد راه‌پله‌ها در ساختمان براساس شکل و فرم
همانطور که اشاره شد، ابعاد راه‌پله‌ها در نقشه‌های ساختمانی تعیین می‌شوند. اکنون که با تمام واژگان و بخش‌های مختلف راه‌پله‌ها آشنا هستید، می‌توانیم به شما توضیح دهیم و شما نیز به راحتی متوجه منظور ما می‌شوید. در ادامه به ابعاد راه‌پله در پلان ساختمان می‌پردازیم. برای شروع، در خصوص اندازه‌های استاندارد راه‌پله براساس فرم و شکل ظاهری صحبت می‌کنیم و ابعادی که در مورد آن صحبت نمی‌شوند به معنای مشترک بودن با سایر راه‌پله‌های ساختمانی است که بعد از این قسمت به طور مفصل توضیح خواهیم داد.
سایز استاندارد راه‌پله مستقیم:
راه‌پله‌هایی که پیچش و پاگرد ندارند مستقیم هستند و نسبت به کلیه پله‌ها طول بیشتری دارند. شکل این پله‌ها باید مستطیل شکل باشد و غالبا اندازه استاندارد کف پله‌های مستقیم ۳۰ سانتیمتر و در تمامی پله‌ها ثابت است. در پله‌های مستقیم یا یک طرفه، اگر ارتفاع هر طبقه بیشتر از ۲.۷۵ متر باشد باید یک پاگرد در وسط آن تعبیه شود.
سایز استاندارد راه‌پله یک چهارم در گردش
این پله‌ها باید دارای یک چرخش ۹۰ درجه باشند و ترکیبی از پله‌های صاف و تغییر شکل یافته هستند. اندازه ی استاندارد راه پله یک چهارم در گردش به گونه ای است که برای پله‌های تغییر شکل یافته، کف پله نباید از ۱۰ سانتیمتر کمتر باشد و در وسط به ۲۷ تا ۳۰ سانتیمتر برسد.
اندازه استاندارد راه‌پله های یک دوم در گردش بدون پاگرد
این نوع پله‌ها باید یک گردش ۱۸۰ درجه ای داشته باشند و مشابه نمونه قبلی دارای پله‌های صاف و تغییر شکل یافته هستند که اندازه استاندارد راه‌پله‌ها در خصوص کف نیز مشابه است.
- ابعاد استاندارد راه پله دو طرفه
اندازه راه‌پله در طراحی رستوران و ساختمان مسکونی بیشتر براساس این نوع از پله‌ها تعیین شده چرا که رایج‌ترین نوع راه‌پله‌هستند. در این پله‌ها طبق ابعاد استاندارد باید حتما دو بازو و یک پاگرد در وسط قرار بگیرد که با چرخش ۱۸۰ درجه به پله‌های دیگر راه پیدا می‌کند.
نوع دیگر پله‌های دو طرفه با سه بازو و یک پاگرد هستند که براسۀ مدارس و متروهاستفاده می‌شوند.
پله‌ها در ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. پهلوی مرکزی این پله با اندازه بزرگتر از دو پهلو کناری باید طراحی شود.
اندازه استاندارد پله سه طرفه با سه بازو و دو پاگرد
این نوع پله‌ها برای ساختمان‌هایی با ارتفاعی بیشتر از مقدار استاندارد مناسب است. فضای بین پله‌ها می‌تواند برای نصب آسانسور استفاده شود.
- اندازه استاندارد راه‌پله چهار طرفه
پله‌های چهار طرفه باید دارای دو پاگرد و چهار بازو باشند. این نوع پله‌ها ابعاد استانداردی دارند و برای ساختمان‌های اداری و تجاری که نیاز به نصب آسانسور دارند، مناسب هستند.
اندازه استاندارد راه‌پله دوبلکس
برای جلوگیری از بلغزش، طراحان داخلی و مهندسین با ترجیح عرض ۱ متر برای این نوع پله‌ها طراحی می‌کنند.
ابعاد استاندارد راه‌پله گرد یا مدور
حداقل ابعاد مورد نیاز برای پله‌های گرد ۱۲۰ در ۱۲۰ سانتیمتر با طول کف پله ۵۵ سانتیمتر است که برای استفاده یک نفر مناسب است. اگر نیاز به پله‌های گرد مدرن دارید، ابعاد استاندارد آنها تا ۲۰۰ در ۴۰۰ سانتیمتر افزایش می‌یابد تا چرخش ۱۸۰ درجه ای در سازه ایجاد شود.
ارتفاع هر پله‌ی گرد ۱۸ سانتیمتر با کف ۳۰ تا ۳۳ سانتیمتر و تعداد پله‌ها نباید کمتر از ۶ و بیش از ۱۵ باشد و حداقل یک پاگرد لازم است. عرض استاندارد پاگرد برابر دو برابر عرض پله است و طول آن معادل عرض پله است.
همچنین اندازه استاندارد نرده‌های پله‌ی گرد ۸۰ تا ۹۰ سانتیمتر است. پله‌های گرد با محور باکس باید ابعادی در حدود ۲۵۰ در ۵۰۰ یا ۴۰۰ در ۴۰۰ سانتیمتر داشته باشند. با این حال، این ابعاد به نوع طراحی بسته به مورد نیاز تغییر می‌کند.
اندازه های استاندارد راه پله در ساختمان
اکنون که به طور کامل با اندازه استاندارد راه‌پله ها براساس فرم و شکل ظاهری آشنا شدید باید در خصوص ابعاد راه پله استاندارد برای طراحی رستوران و بخش های مختلف آن صحبت کنیم که صرف نظر از فرم و شکل ظاهری و متریال ساخت باید در همه انواع راه پله رعایت شوند.
- اندازه استاندارد عرض پله
عرض استاندارد پله در ساختمان نباید از ۱۱۰ سانتیمتر کمتر و از ۱۵۰ سانتیمتر بیشتر باشد. بجز اینکه تعداد ساکنین یک ساختمان کمتر از ۵۰ باشد. که در این صورت می توان عرض پله را ۹۰ سانتیمتر گرفت. اما اگر پله ها اصلی نباشند، در این صورت عرض پله بین دو دست انداز ۶۰، بین دو دیوار ۸۰ و بین دیوار و دست انداز باید ۷۰ سانتیمتر باشد.
اگر پله از نوع مستقیم است عرض پله نباید از ۱۰۰ سانتیمتر کمتر باشد و در پله های با پاگرد، عرض پله نباید از ۱۲۰ سانتیمتر کمتر باشد. میزان عرض در نظر گرفته شده برای اندازه استاندارد پاگرد پله ها ۱۱۰ سانتیمتر است. که اگر ستون یا بیرون زدگی وجود داشته باشد به ۹۰ سانتیمتر می رسد. برای عبور همزمان دو نفر از پله ها عرض آنها باید بین ۱.۱ تا ۱.۲۵ متر و برای عبور همزمان سه نفر باید ۱ متر و ۸۷ سانتیمتر در نظر گرفت.
اندازه استاندارد ارتفاع پله
طبق اندازه استاندارد راه پله ها برای ساختمان های مسکونی، ارتفاع پله باید مابین ۱۷ تا ۱۹ سانتیمتر باشد که معمولا طراحان عدد ۱۸ سانتیمتر را در نظر می گیرند که در محاسبات و عملکرد نهایی هم بهتر است. در برخی منابع هم ارتفاع استاندارد پله را ۱۰ تا ۱۸ سانتیمتر اعلام کرده اند. ارتفاع نهایی پله باید مساوی با دو برابر ارتفاع + کف پله باشد و بین ۶۳ تا ۶۴ سانتیمتر شود.
اندازه استاندارد کف پله
با توجه به اینکه اندازه کف پا معمولا ۳۰ سانتیمتر است کف پله را بین ۳۰ تا ۳۳ سانتیمتر در نظر می گیرند ولی برخی منابع بین ۲۸ تا ۴۰ سانتیمتر اعلام کرده اند که بازه عددی بالایی است. در صورتی که اندازه استاندارد راه پله ها برای قسمت کف بیشتر از حد تعیین شده باشد در پله های بالاتر پای افراد به لبه پله برخورد کرده و احتمال افتادن به سمت جلو وجود دارد و در صورتی که از حد تعیین شده کمتر باشد جلوی پا به قسمت ارتفاع پله برخورد خواهد کرد.
- اندازه استاندارد شیب پله
طبق ضوابط اندازه استاندارد راه پله‌ها، برای محاسبه شیب باید تغییرات طول در جهت عمود یا مجموع ارتفاع کل پله‌ها را به مجموع اندازه کف پله‌ها تقسیم کنید. برای ساختمان‌های مسکونی، شیب ۳۰ درجه کافیست.
اندازه استاندارد سرگیر پله:
سرگیر پله یکی از مهمترین بخش‌هایی است که در طراحی باید در نظر گرفته شود چون هر گونه اشتباه باعث برخورد سر افراد به زیر ردیف پله‌های بالایی یا مشکل جدی در جابجایی وسایل خواهد شد. حداقل ارتفاع سرگیر پله ۲۰۵ سانتیمتر است.
چشم پله که همان فاصله بین دو بازوی پله بود باید حداقل ۲۰ سانتیمتر باشد.
اندازه استاندارد نرده راه پله:
نرده راه‌پله‌ها باید حداقل ۸۰ سانتیمتر و در برخی موارد ۱۱۰ سانتیمتر ارتفاع داشته باشد و فاصله بین دو نرده عمودی دست‌انداز هم نباید بیشتر از ۱۱ سانتیمتر باشد تا کودکان سقوط نکنند. طبق استانداردهای آمریکا ارتفاع نرده راه‌پله استاندارد باید بین ۸۵ تا ۹۵ سانتیمتر باشد. با این حال قابل تغییر است تا جایی که ساکنین هنگام عبور و مرور و دست گرفتن نرده‌ها برای بالا و پایین رفتن راحت باشند.
تعداد استاندارد پله‌ها:
علاوه بر دانستن سایز استاندارد راه‌پله‌ها، باید تعداد پله‌ها نیز استاندارد باشند. بر این اساس تعداد پله‌ها برای یک ساختمان مسکونی در هر طبقه بین ۱۴ تا ۲۰ عدد است. به عبارتی در هر سری باید حداقل ۷ پله تعبیه شود. تعداد پله‌ها همیشه یک عدد صحیح است پس نیم پله نداریم.
نکات اندازه راه‌پله استاندارد
- تعداد پله در ساختمان‌هایی که افراد معلول یا کم توانایی حضور دارند، نباید بیشتر از ۱۲ عدد باشد.
- اندازه استاندارد راه پله‌های مسکونی برای ساختمان‌های بیش از ۴ طبقه، تنها در بخش شیب فرق می‌کند و باید حداقل یک پلکان عمومی تا سطح بام وجود داشته باشد، به جز در مواردی که شیب بام بیشتر از ۳۳ درجه دارد یا استفاده نمی‌شود، در این صورت ارتباط با بام ساختمان از طریق نردبان خواهد بود.
- فاصله استاندارد راه پله‌های فرار تا درب ورودی ساختمان نباید بیشتر از ۱۰ متر باشد، بر اساس ضوابط آتش‌نشانی. همچنین فاصله استاندارد راه پله تا درب ورودی حداقل ۱۴۰ سانتیمتر است.
- در هر بازو حداکثر ۱۲ پله باید وجود داشته باشد، به جز اگر بیشتر از این تعداد پاگرد تعبیه شده باشد.
جمع بندی مطالب
گردآوری توسط مجله آرادل
تنظیم و نگارش: مدیر
اندازه استاندارد راه پله ها در ساختمان
منبع
