قیصر امین‌پور شاعر، نویسنده، ترانه‌سرا و پژوهشگر ایرانی، متولد ۲ اردیبهشت ۱۳۳۸ در شهرستان گتوند استان خوزستان است. قیصرامین‌پور یکی از شاعران خوش‌قریحه، تأثیرگذار و صاحب سبک دوران معاصر است و کتاب‌های درخشانی در کارنامه دارد. او در هفتمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۷ و در اولین دوره‌ی جشنواره‌ی بین‌المللی شعر فجر در بخش آئینی برگزیده شد. شهرت و اهمیت او بررسی بهترین کتاب‌های قیصرامین‌پور را اجتناب‌ناپذیر می‌کند.
قیصر امین‌پور در سال ۱۳۶۳ در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی وارد دانشگاه شد و این رشته را تا مقطع دکترا ادامه داد. قیصرامین‌پور رساله‌ی دکتری خود را با راهنمایی دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی با عنوان «سنت و نوآوری در شعر معاصر» در سال ۱۳۷۶ به سرانجام رساند و در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی فارغ‌التحصیل شد. پایان‌نامه‌ی دکترای قیصر امین‌پور در سال ۱۳۸۳ توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد. این چهره‌ی ماندگار شعر معاصر، در سال ۱۳۸۲ به عنوان عضو پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انتخاب شد و تا سال‌های پایانی زندگی خویش در حوزه‌ی شعر و ادبیات فعال بود.
غزل نو
قیصر امین‌پور، شاعر پیشتاز و توانمند معاصر، به دلیل به کارگیری زبان امروزی و نوآوری‌های خلاقانه‌اش در شعر فارسی و استفاده‌ی هوشمندانه از آرایه‌ی ایهام در اشعارش مشهور است. او ویژگی‌های سبکی شعر کلاسیک و شعر نیمایی را با یکدیگر تلفیق کرد و سلوکی نو در شعر فارسی خلق کرد که به غزل نو معروف است.
قیصر امین‌پور در زمینه‌ی شعر کودک و نوجوان و نثر ادبی نیز فعالیتی جدی داشت و برخی از اشعار او در کتاب‌های درسی کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده است. او از پیشگامان شعر کودک و نوجوان است و اشعار زیبا، ساده و خوش‌آهنگش، خاطرات دلنشین کودکی را زنده می‌کنند و ابیات معروف و فراموش‌ناشدنی سروده‌ی او در اذهان بسیاری از مردم ماندگار شده است. زبان عامیانه، سادگی و روانی اشعار قیصر امین‌پور، در کنار استفاده از مضامین عمیق عرفانی و اجتماعی بر ارزش و اهمیت شعر او افزوده است.
بهترین کتاب‌های قیصرامین‌پور در ۳ دسته‌ی شعر، نثر و پژوهش تقسیم‌بندی می‌شوند. در مقاله‌ی پیش رو بهترین و مهم‌ترین آثار مکتوب و منتشر شده‌ی قیصرامین‌پور را به شما معرفی می‌کنیم.
۱- در کوچه‌ی آفتاب؛ از بهترین کتاب‌های قیصر امین‌پور
کتاب مجموعهی شعر «در کوچه‌ی آفتاب» اولین مجموعهی شعر قیصر امین‌پور است که دفتر رباعی‌ها و دوبیتی‌های اوست که بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۲ سروده شده است.
کتاب شعر «در کوچه‌ی آفتاب» در مجموع شامل ۱۳۰ رباعی و ۴۸ دوبیتی سروده‌ی این شاعر فقید است. عنوان «در کوچه‌ی آفتاب» برگرفته از مصرع زیبای یکی از اشعار این کتاب است.
کتاب «در کوچه‌ی آفتاب» برای اولین بار در سال ۱۳۶۳ توسط انتشارات حوزه‌ی هنری به چاپ رسید و بعدها به همراه کتاب دیگر قیصرامین‌پور به نام تنفس صبح، به صورت گزیده شعر از سوی انتشارات سروش منتشر شد و به یکی از پرفروش‌ترین آثار قیصرامین‌پور تبدیل شد.
۲- تنفس صبح
کتاب مجموعه شعر «تنفس صبح» از اولین آثار قیصر امین‌پور در قامت شاعری توانمند و تازه نفس است. کتاب «تنفس صبح» نیز همچون کتاب شعر «در کوچه‌ی آفتاب» در سال ۱۳۶۳ منتشر شد و نقطه‌ی آغازی مهم در کارنامه‌ی فعالیت ادبی قیصرامین‌پور است.
این کتاب شامل مجموعهی اشعار سروده‌ی قیصرامین‌پور بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۳ است. مجموعهی شعر «تنفس صبح» دارای ۳۰ شعر نو، ۳۰ غزل و یک مثنوی و چندین رباعی سروده‌ی شاعر فقید است. رباعی‌های معروف قیصر برای نخستین بار در این دفتر منتشر شده است.
شعرهای این مجموعه تلفیقی دلنشین و خواندنی از ریشه‌های سنتی شعر کلاسیک و نگاه امروزی شاعر است. کتاب مجموعهی شعر «تنفس صبح» همزمان با پانزدهمین سالمرگ شاعر به چاپ دهم رسید.
۳- مثل چشمه مثل رود
کتاب «مثل چشمه مثل رود» مجموعهی شعری از قیصر امین‌پور، برای گروه سنی نوجوانان است. این مجموعه اشعار اولین بار در سال ۱۳۶۸ از سوی انتشارات سروش منتشر شد. کتاب «مثل چشمه مثل رود» حاوی ۲۰ شعر قیصر امین‌پور است که شاعر فقید آنها را در سال‌های دهه‌ی شصت و دوران جنگ تحمیلی سروده است.
اگرچه مخاطب اصلی کتاب «مثل چشمه مثل رود» قیصر امین‌پور، نوجوانان و دانش‌آموزان‌اند، اما بزرگسالان نیز با این مجموعهی شعر خواندنی و جذاب ارتباط خوبی گرفتند.
قیصرامین‌پور در شعرهای خود به زبانی روان، عمیق و قابل فهم دست پیدا کرده است که محدودیت‌ها و مرزهای سنی را درمی‌نوردد و با تمامی نسل‌ها و رده‌های سنی ارتباطی صمیمانه و پویا برقرار می‌کند.
۴- بی‌بال پریدن
کتاب «بی‌بال پریدن» مجموعه‌ای شامل ۱۱ قطعه نثر ادبی به قلم قیصرامین‌پور است که با زبانی طنزآمیز و نگاهی شاعرانه به دغدغه‌های مردم کوچه و بازار و مسائل تلخ اجتماعی می‌پردازد. قیصر امین‌پور در کتاب «بی‌بال پریدن» زبان نثر و شعر را به زیبایی با یکدیگر درآمیخته است و تلفیق موفقی از نثر و شعر در یک اثر ادبی را ارائه کرده است.
قیصرامین‌پور در این کتاب با مهارتی وصف‌ناشدنی شعر و نثر را در هم می‌آمیزد و با زبانی صمیمی و ساده، مشکلات اجتماعی همچون بی‌عدالتی‌ها، سردرگمی‌ها و نابرابری‌های جامعه را در آن منعکس می‌کند و دشواری‌های زندگی و رنج‌های مردم، اختلاف‌های طبقاتی ایجاد شده و صمیمیت از دست رفته‌ی میان انسان‌ها را با لحنی بی‌تکلف، شوخ و طنرآمیز بیان می‌کند.
کتاب «بی‌بال پریدن» قیصر امین‌پور نخستین بار در سال ۱۳۷۰ منتشر شد. او این کتاب را به پدر و مادرش پیشکش کرده است. کتاب «بی‌بال پریدن» در سال ۱۴۰۰ برای مسابقه‌ی کتاب‌خوانی انتخاب شد.
۵- آینه‌های ناگهان
«آینه‌های ناگهان» عنوان کتاب شعری از قیصر امین‌پور است که شامل گزیده‌ی اشعار شاعر فقید در میان سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۱ است. کتاب مجموعهی شعر «آینه‌های ناگهان» دارای دو دفتر شعر است و اولین بار در سال ۱۳۷۲ در ۱۶۸ صفحه از سوی نشر افق چاپ و منتشر شد.
این کتاب یکی از مشهورترین و بهترین کتاب‌های قیصر امین‌پور نزد خوانندگان است و بیش از ۲۰ بار تجدید چاپ شده است. اشعار عاشقانه‌ی لطیف و زیبای این کتاب به دلیل ایهام‌ها، استعاره‌ها، تشبیه‌ها و ترکیب‌های هنرمندانه و روح‌نوازش، با استقبال بسیاری از سوی علاقه‌مندان و مخاطبان ادبیات و شعر مواجه شد و ابیات به‌یادماندنی آن در اذهان بسیاری ماندگار شد.
قیصر امین‌پور با تلفیق عناصر احساسی و عاشقانه با عناصر اعتقادی، لایه‌های پنهان و عمیق احساسات مخاطب ایرانی را درگیر می‌کند و بر تأثیرگذاری هرچه بیشتر شعر خود بر ذهن خوانندگان می‌افزاید.
۶- به قول پرستو
مجموعهی شعر «به قول پرستو» کتاب شعر دیگری از شاعر نام‌آشنا قیصر امین‌پور است. که برای گروه سنی کودکان و نوجوانان سروده است. و نشر افق در سال ۱۳۷۵ آن را منتشر کرده است.
قیصر امین‌پور با انتشار کتاب خلاقانه و متفاوت «به قول پرستو» دریچه‌ای نو را در شعر کودک و نوجوان گشود. تصویرسازی‌های این کتاب شعر توسط تصویرگر و گرافیست معاصر ایرانی کبری ابراهیمی ترسیم شده است.
مجموعه ی شعر «به قول پرستو»، شامل سروده‌هایی از قیصر امین‌پور در قالب‌های چارپاره و نیمایی است. که اغلب دارای مضامینی اجتماعی و اخلاقی هستند. کتاب حاضر همچون دیگر آثاری که شاعر برای کودکان و نوجوانان سروده است. برای مخاطب بزرگسال نیز خواندنی و قابل‌تأمل است.
۷- گل‌ها همه آفتابگردانند
کتاب شعر «گل‌ها همه آفتابگردانند» مجموعه‌ای شامل اشعار سروده شده توسط قیصر امین‌پور در سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۹ است. ترتیب اشعار در این کتاب بر اساس زمان سرایش آنها است. انتشارات مروارید کتاب شعر «گل‌ها همه آفتابگردانند» اولین بار در سال ۱۳۸۰ به چاپ رساند.
سبک شعری قیصر امین‌پور در اشعار این کتاب پخته‌تر از قبل است. و مضامین اجتماعی و اندیشه‌های فلسفی، دربرگیرنده‌ی بخش مهمی از مفاهیم کتاب «گل‌ها همه آفتابگردانند» است.
سبک شاعر در این کتاب ضمن تحول در ساختار شعری و خلق بافتی منسجم‌تر از قبل، گرایش بیشتری به سمت نقد مسائل اجتماعی دارد. قیصر امین‌پور با استفاده از زبانی عامیانه و امروزی به موسیقی و لحن جدیدی در شعر دست پیدا کرده است که مختص خود اوست.
۸- دستور زبان عشق
کتاب «دستور زبان عشق» مجموعه گزیده‌ی اشعاری به قلم قیصر امین‌پور است. که در بین سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ سروده است. انتشارات مروارید نخستین بار در تابستان سال ۱۳۸۶ منتشر کرد. این مجموعه حاوی ۲۶ شعر در قالب نیمایی، ۲۸ غزل، چند رباعی و ترانه‌ی کوتاه است.
کتاب شعر «دستور زبان عشق» هنگام انتشار با چنان محبوبیتی از سوی مخاطبان مواجه شد. که در کمتر از یک ماه به چاپ دوم رسید.
اشعار درخشان و تأثیرگذار کتاب «دستور زبان عشق» که در زمان بیماری شاعر نگاشته شده‌اند. شاهدی بر تلاش او برای کشف و شهود و سیر و سلوکی درونی و عاشقانه است. قیصر امین‌پور در این مجموعهی شعر عاشقانه، با بیانی سلیس و دلنشین به توصیف احوالات عاشقانه می‌پردازد.
کتاب شعر «دستور زبان عشق» در بیست و ششمین دوره‌ی کتاب سال ایران و دومین دوره‌ی کتاب فصل، برگزیده شد. کتاب «دستور زبان عشق» آخرین دفتر شعر این شاعر نام‌آشنا است. و تا هم‌اکنون نیز در لیست آثار پرفروش این شاعر قرار دارد.
۹- مجموعه کامل اشعار قیصر امین‌پور
کتاب «مجموعهی کامل اشعار قیصر امین‌پور» جامع‌ترین و کامل‌ترین کتاب شعر امین‌پور است. و به همین دلیل در فهرست بهترین کتاب‌های قیصر امین‌پور قرار گرفته است. این مجموعهی اشعار، حاوی تمام دفترهای شعری است. که قیصر امین‌پور در طول سال‌های زندگی‌اش نگاشته است. و توسط انتشارات مروارید چاپ و منتشر شده است.
کتاب «مجموعه کامل اشعار قیصر امین پور»، شامل همه‌ی آثار منتشر شده به قلم این شاعر پرآوازه است. از جمله‌ی آثار این مجموعه می‌توان به دفترهای: «دستور زبان عشق»، «گل ها همه آفتابگردانند». «آینه های ناگهان»، «تنفس صبح»، «منظومه‌ی ظهر روز دهم». «به قول پرستو» و «مثل چشمه، مثل رود» اشاره کرد.
۱۰- سنت و نوآوری در شعر معاصر
یکی دیگر از بهترین کتاب‌های قیصر امین‌پور، «سنت و نوآوری در شعر معاصر» به بررسی و تحلیل تأثیر و کارکرد سنت و مدرنیسم در شعر فارسی می‌پردازد. و نگاهی به چگونگی پیوند پویای سنت و نوآوری به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل هنر و ادبیات در جوامع رو به گذار می‌افکند.
قیصر امین‌پور ضمن بررسی فلسفه‌ی تاریخ، تحول و تکامل هنر و ادبیات، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و مردم‌شناسی سنت و نوآوری در ایران، مفاهیم بنیادینی همچون شکل، محتوا و سبک در شعر فارسی را نیز مورد تحلیل و مکاشفه قرار می‌دهد.
قیصر امین‌پور در کتاب «سنت و نوآوری در شعر معاصر» سیر نقد ادبی در ایران، دگردیسی قالب‌ها و قواعد شعر فارسی را از گذشته تا دوران جدید بررسی می‌کند. کتاب «سنت و نوآوری در شعر معاصر» اولین بار در سال ۱۳۸۳ توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد.
بیشتر بخوانید : مختصری از زندگی و احوال سهراب سپهری شاعر آب و آینه
نمونه‌ای از اشعار قیصر امین‌پور
گفت: احوالت چطور است؟
گفتمش: عالی‌ست
مثل حال گل
حال گل
در چنگِ چنگیز مغول…
و قاف حرف آخر عشق است
آنجا که نام کوچک من
آغاز می‌شود…
حرف‌های ما هنوز ناتمام…
تا نگاه می‌کنی
وقت رفتن است،
باز هم همان حکایت همیشگی
پیش از آنکه باخبر شوی
لحظه‌ی عزیمت تو ناگزیر می‌شود
آی…
اِی دریغ و حسرتِ همیشگی
ناگهان
چقدر زود
دیر می‌شود!
درد‌های من
جامه نیستند
تا ز تَن در آورم
چامه و چکامه نیستند
تا به رشته‌ی سخن در آورم
نعره نیستند
تا ز نای جان بر آورم
درد‌های من نگفتنی
درد‌های من نهفتنی استدردهای من
گرچه مثلِ درد‌های مردم زمانه نیست
درد مردم زمانه است
مردمی که چینِ پوستینشان
مردمی که نام‌هایشان
جلد کهنه‌ی شناسنامه‌های‌شان
درد می‌کند
من ولی تمامِ استخوان بودنم
لحظه‌های ساده سرودنم
درد می‌کند
انحنای روحِ من
شانه‌های خسته‌ی غرور من
تکیه‌گاه بی‌پناهی دلم شکسته است
کتف گریه‌های بی‌بهانه‌ام
بازوان حس شاعرانه‌ام
زخم خورده است
درد‌های پوستی کجا؟
درد دوستی کجا؟این سماجت عجیب
پافشاری شگفت درد‌هاست
درد‌های آشنا
درد‌های بومی غریب
درد‌های خانگی
درد‌های کهنه‌ی لجوجاولین قلم
حرف حرف درد را
در دلم نوشته است
دست سرنوشت
خون درد را
با گلم سرشته است
پس چگونه سرنوشت ناگزیز خویش را رها کنم؟
درد
رنگ و بوی غنچه‌ی دل است
پس چگونه من
رنگ و بوی غنچه را ز برگ‌های توبه‌توی آن
جدا کنم؟دفتر مرا
دست درد می‌زند ورق
شعر تازه‌ی مرا
درد گفته است
درد هم شنفته است
پس در این میانه من
از چه حرف می‌زنم؟درد، حرف نیست
درد، نام دیگر من است
من چگونه خویش را صدا کنم؟
دست عشق از دامنِ دل دور باد!
می‌توان آیا به دل دستور داد؟
می‌توان آیا به دریا حکم کرد
که دلت را یادی از ساحل مباد؟
موج را آیا توان فرمود: ایست!
باد را فرمود: باید ایستاد!
آنکه دستور زبان عشق را
بی‌گزاره در نهاد ما نهاد
خوب می‌دانست تیغ تیز را
در کف مستی نمی‌بایست داد!
سراپا اگر زرد و پژمرده‌ایم
ولی دل به پاییز نسپرده‌ایم
چو گلدان خالی، لب پنجره
پر از خاطرات ترک خورده‌ایم
اگر داغ دل بود، ما دیده ایم
اگر خون دل بود ، ما خورده‌ایم
اگر دل دلیل است، آورده‌ایم
اگر داغ شرط است، ما برده‌ایم
اگر دشنه‌ی دشمنان، گردنیم!
اگر خنجر دوستان، گرده‌ایم
گواهی بخواهید، اینک گواه:
همین زخمهایی که نشمرده‌ایم
دلی سربلند و سری سر به زیر
از این دست عمری به سر برده‌ایم
گردآوری توسط مجله آرادل
تنظیم و نگارش : مدیر
معرفی بهترین و مهم‌ترین آثار مکتوب و منتشر شده‌ی قیصر امین‌پور
منبع
